ཡིད་དཔྱོད།

Appréciation juste

Elle constitue l’une des sept perceptions བློ་རིག་བདུན།. Dans Le Vocabulaire philosophique, Dagpo Rinpoche la décrit ainsi :

« Il s’agit d’une perception conceptuelle རྟོག་པ། qui, ne reposant ni sur l’expérience, ni sur un raisonnement valide, est dépourvue de l’une ou l’autre certitudes ངེས་པ། qui excluent immédiatement toute erreur vis-à-vis de son objet véridique, mais qui le saisit d’une façon juste et catégorique. »

བློ་རིག་བདུན་གྱི་ནང་གསེས། མྱོང་སྟོབས་དང་གཏན་ཚིགས་གང་རུང་ལ་བརྟེན་ནས་དངོས་སུ་སྒྲོ་འདོགས་གཅོད་པའི་ངེས་པ་དང་བྲལ་ཞིང་རང་ཡུལ་བདེན་པ་ལ་མཐའ་གཅིག་ཏུ་གསར་དུ་ཞེན་པའི་རྟོག་པ་སྟེ། དཔེར་ན། སྒྲ་སྤྱི་ཙམ་གྱིས་ངེས་པ་རྙེད་པའི་ཐོས་བྱུང་གི་བློ་ལྟ་བུ་སྟེ། རྒྱུ་མཚན་མི་ཤེས་བཞིན་དུ་རང་ཡུལ་དོན་མཐུན་དུ་འཛིན་པའི་ཡིད་ཀྱིས་རྣམ་པར་དཔྱོད་པའི་རྟོག་པ་ཐམས་ཅད་དོ། །
Ex. une perception issue de l’étude ཐོས་བྱུང་གི་ཤེས་རབ། qui ne trouve une forme de certitude qu’à travers une image mentale issue du son སྒྲ་སྤྱི།, comme par exemple la simple pensée que le son est impermanent sans . De manière plus générale, toutes les perceptions conceptuelles précaires dont l’analyse est fondée sur un mental qui saisit le sens de son objet sans en connaître véritablement les raisons.

Il est possible d’en distinguer deux ཡིད་དཔྱོད་གཉིས།, trois ཡིད་དཔྱོད་གསུམ། ou cinq genres ཡིད་དཔྱོད་ལྔ།.