རིག་གནས་བཅོ་བརྒྱད།

Les dix-huit sciences, les dix-huit disciplines

Il existe différentes énumérations de ces dix-huit disciplines traditionnelles selon l’Abhidharma མཛོད།, le vinaya འདུལ་བ། ou le tantra de Kālacakra དུས་འཁོར།.

A. Selon l’Abhidharma མཛོད།.

1. རོལ་མོ། gandharva/ Musique.

2. འཁྲིག་ཐབས། vāiśakam/ Art de l’amour.

3. འཚོ་ཚིས། vārttā/ Intendance.

4. གྲངས་ཅན། sāṃkhya/ Arithmétique.

5. སྒྲ། śabda/ Grammaire.

6. གསོ་དཔྱད། cikitsa/ Médecine.

7. ཆོས་ལུགས། dharmanītī/ Religion.

8. བཟོ་བོ། śilpa/ Arts et métiers.

9. འཕོང་དཔྱད། dhanurveda/ Archerie.

10. གཏན་ཚིགས། hetu/ Logique.

11. རྣལ་འབྱོར། yoga/ Yoga.

12. ཐོས་པ། śruta/ Etude.

13. དྲན་པ། smṛti/ Mémorisation.

14. སྐར་མའི་དཔྱད། jyotiṣa/ Astronomie.

15. རྩིས། jyotiṣa ou gaṇita/ Astrologie.

16. མིག་འཕྲུལ། māyā/ Magie.

17. སྔོན་རབས། purāṇam/ Histoire.

18. སྔོན་བྱུང་བརྗོད་པ། itihāsaka/ Art de conter.

B. Selon le tantra de Kālacakra དུས་འཁོར།.

1. ཚོང་པ། Commerce.

2. རྫ་མཁན། Poterie.

3. འཕྲེང་རྒྱུད་མཁན། Art floral.

4. ཆང་མ། Distillerie.

5. ཕྱུགས་རྫི། Elevage.

6. འབྲེག་མཁན། Coiffure.

7. འབྲུ་མར་མཁན། Agriculture.

8. ཕྱྭ་མཁན། Divination.

9. མགར་བ། Forgerie.

10. ཤིང་མཁན། Charpenterie.

11. འཐག་མཁན། Textile.

12. ཀོ་ལྤགས་མཁན། Tannerie.

13. ཉ་པ། Pêche.

14. བཙོ་ལག་མཁན། Teinture.

15. སྨྱུག་མ་མཁན། Artisanat du bambou.

16. ཤན་པ། Boucherie.

17. གཤེད་མ། Execution.

18. ཤིང་རྟ་མཁན། Construction de véhicules.

C. Selon le vinaya འདུལ་བ།.

1. གསང་སྔགས་ཀྱི་རྒྱུད། Tantra.

2. ཆོ་ག་ཞིབ་མོ། Rituels détaillés.

3. གཏན་ཚིགས་རིག་པ། Logique.

4. རིག་བྱེད། Veda.

5. བརྡ་སྤྲོད། Orthographe.

6. སྒྲ་ངེས་པར་སྦྱོར་བ། Rédaction.

7. ཤེས་གསལ། Pédagogie.

8. ངེས་ཚིག Etymologie.

9. སྡེབ་སྦྱོར་མཁས་པ། Composition.

10. སྐར་མའི་རིག་པ། Astronomie.

11. རྟོགས་བྱེད་ཀྱི་རིག་པ། Transmission.

12. ཆུར་ལྷུང་གི་རིག་པ། Connaissance du yoga.

13. ཆེར་སྤྱོད་ཀྱི་རིག་པ། Connaissance.

14. འཇིག་རྟེན་རྒྱང་འཕེན་པའི་རིག་པ། Connaissance des Matérialistes.

Voir Matérialistes རྒྱང་འཕེན་པ།.

15. བྱེ་བྲག་པའི་རིག་པ། Connaissance des Vaibhāṣika.

Voir Vaibhāṣika བྱེ་བྲག་སྨྲ་བ།.

16. རྒྱུད་དྲུག་ཅུ་པ། Tantra en soixante aspects.

17. ཁྱུར་མིད་ཀྱི་རིག་པ། Nutrition.

18. གནས་འདུག་གི་རིག་པ། Aménagement.